Cyprian Kamil Norwid to jeden z literatów późnego romantyzmu, choć wielu zalicza jego twórczość również do epoki odrodzenia. Żył w ciągłej podróży, odwiedzał wiele miast Europy, ale także Stany Zjednoczone. Życie tułacza, bez środków na życie, z pewnością miało wpływ na powstanie jednego z najpopularniejszych wierszy autora pod tytułem „Pielgrzym”.
Spis treści
Pielgrzym – analiza i środki stylistyczne
Wiersz „Pielgrzym” składa się z czterech trzywersowych strof. W utworze zastosowano rymy międzyzwrotkowe, na przykład domy-ruchomy, porywa-pokrywa.
Ze względu na tematykę wiersza, podmiot liryczny może być utożsamiany z samym autorem. Utwór jest przykładem liryki bezpośredniej, ponieważ osoba mówiąca zdradza swoją obecność, za pomocą odpowiednich zaimków i czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej, np.: „i ja nie Pan”, „trwam”.
W wierszu pojawia się wiele środków stylistycznych, między innymi epitety, np.: „płaskie domy”, „wielbłądziej skóry”, czy metafory, np.: „Dlatego że dom mój ruchomy”. Zauważymy także wykrzyknienia, np.: „Jak piramidę!” oraz przerzutnie, czyli przeniesienie części wypowiedzi do kolejnego wersu, co wpływa na intonację utworu, np.: „Jako wieża nad płaskie domy/Stercząca”. Wyrażenie „dom mój ruchomy Z wielbłądziej skóry” jest peryfrazą, ponieważ zamieniono jedno słowo/krótkie wyrażenie (namiot) na rozbudowany opis. W wierszu pojawił się również neologizm „dopokąd”, który interpretować możemy, jako zlepek słów dokąd i dopóki.
Pielgrzym – interpretacja wiersza
Motyw pielgrzyma
Do tej pory motyw pielgrzyma spopularyzowany został głównie za sprawą wieszcza narodowego – Adama Mickiewicza. W jego twórczości tułaczka podyktowana była koniecznością emigracji, ucieczki z ojczyzny. Wędrówka wiązała się z ogromnym smutkiem, tęsknotą do rodzinnych stron. Motyw ten pojawia między innymi w jego „Sonetach Krymskich”, czy też w hymnie „Smutno mi Boże” Juliusza Słowackiego.
Wiersz „Pielgrzym” mimo, iż wykorzystuje znany topos, to znacznie różni się w jego przedstawieniu, jakby autor chciał odejść od standardowej wizji romantycznych poetów. Tym razem tułacz nie zdradza swojego pochodzenia, nie wyraża smutku, tęsknoty. Pielgrzym w utworze Norwida nie cierpi, nie wyraża żalu z powodu przebywania na emigracji. Widzimy w nim bunt wobec społeczeństwa, które może uważać go za gorszego, mniej wartościowego, ponieważ nie ma stałego miejsca na ziemi, ale nie ma w nim pretensji wobec Boga, ani poczucia braku sensu istnienia. Widzimy tu polemikę z poetami romantycznymi.
Motyw biblijny
W całym utworze zauważymy kilka elementów łączących się w jedną całość. Przede wszystkim podmiot liryczny wspomina o swoim ruchomym domu z „wielbłądziej skóry”, co kojarzymy raczej z ludami żyjącymi w zamierzchłych czasach, kimś prowadzącym koczownicze życie na pustyni, z beduinami, czy też innymi ludami, które mają na co dzień styczność z wielbłądami. Dalej osoba mówiąca wspomina o łonie nieba, które „duszę mą porywa, Jak piramidę!” Mimo, iż piramidy występowały w wielu różnych kulturach i zakątkach świata, to bezsprzecznie w pierwszej kolejności kojarzone są ze starożytnym Egiptem.